Không chỉ nhằm lưu giữ các giá trị di sản văn hóa truyền thống, việc bảo tồn, phát huy nghề kim hoàn còn góp phần vào sự phát triển của Thăng Long – Hà Nội hiện nay.
Trong khuôn khổ Lễ hội đình Kim Ngân và Hội nghề Kim hoàn năm 2023, sáng 25.4, UBND quận Hoàn Kiếm, Hà Nội tổ chức tọa đàm “Nghề kim hoàn với di sản văn hóa Thăng Long – Hà Nội”.
Theo Phó Trưởng ban Ban quản lý Hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội Trần Thị Thúy Lan, phố Hàng Bạc là một trong số ít phố nghề truyền thống còn lại trong khu phố cổ của Thủ đô Hà Nội. Trước đây phố Hàng Bạc thuộc phường Đông Các, huyện Thọ Xương. Từ thời Lê, Đông Các là khu vực thương mại sầm uất, là một trong 36 phường của Thăng Long, với nghề đúc bạc, kim hoàn đặc sắc. Chính từ những người thợ kim hoàn từ các nơi tụ về Thăng Long đó tạo nên hoạt động chủ yếu và đặc sắc của phường Đông Các xưa.
Vốn ở sát kinh thành, người Định Công (Hoàng Mai, Hà Nội) đã đưa nghề kim hoàn vào Thăng Long rất sớm, lập nghiệp ở phường Đông Các. Rồi tiếp đó, thợ vàng bạc ở Đồng Sâm (Thái Bình) và ở Châu Khê (Hải Dương) cũng tụ đến phường Đông Các để làm nghề. Mỗi một làng nghề có một kỹ thuật riêng và đều do các tổ nghề truyền dạy.
Cùng với việc duy trì, phát triển nghề và phố nghề tại Hàng Bạc, đình Kim Ngân, 42 – 44 phố Hàng Bạc – nơi thờ ông tổ Bách Nghệ và cụ Lưu Xuân Tín, thượng thư Bộ lại triều Lê, ông tổ nghề đúc bạc của làng Châu Khê Hải Dương, cũng được lưu giữ. Đình Kim Ngân hiện diện, trường tồn trên mảnh đất của phố Hàng Bạc là nguồn tư liệu quý, một bằng cứ để giúp cho việc nghiên cứu về sự hình thành một đường phố, một phố nghề, một làng nghề ở tại Kinh thành Thăng Long.
Trong bối cảnh Hà Nội đã gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo, đồng thời tập trung phát triển công nghiệp văn hóa, việc phát triển nghề kim hoàn không chỉ là bảo tồn một di sản truyền thống mà còn có vai trò quan trọng, tạo ra những sản phẩm, dịch vụ để phát triển công nghiệp văn hóa. Thực tế hiện nay, nghề kim hoàn tại Hà Nội gặp không ít khó khăn. Phố Hàng Bạc hiện chủ yếu là nơi kinh doanh vàng bạc và sản phẩm kim hoàn, việc sản xuất ngày càng hạn chế. Làng Định Công hiện chỉ còn một số ít hộ gia đình làm nghề; nghề bạc Định Công có kỹ thuật rất độc đáo nhưng chưa được nhiều người biết đến. Các nghệ nhân thường khéo tay nghề nhưng yếu về khả năng thiết kế, sáng tạo những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của thị trường…
Theo Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long, các chuyên gia đánh giá nghề thủ công truyền thống Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để được kỳ vọng là một ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa khác phát triển. Quận Hoàn Kiếm coi nghề thủ công truyền thống là một nguồn tài nguyên. Bởi vậy, quận mong muốn kết nối các làng nghề, phố nghề, kết nối các nghệ nhân, thợ thủ công của nghề kim hoàn để xây dựng đình Kim Ngân và phố nghề Hàng Bạc trở thành một phố nghề có tính tiêu biểu của khu phố cổ, là một điểm đến góp phần phát triển dịch vụ, thương mại và du lịch.
Xem thêm: Thương hiệu nhẫn cưới cao cấp
Nhân kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long Hà Nội, UBND quận Hoàn Kiếm đã trùng tu đình Kim Ngân, từ khi trùng tu đến nay, ngôi đình này mở cửa phục vụ nhân dân và khách tham quan, bên cạnh việc phục vụ nhu cầu tín ngưỡng của người dân trong khu phố cổ và khách thập phương, Ngôi đình này còn là nơi trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về nghề và tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật dân gian góp phần phát huy các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của khu phố cổ Hà Nội…
Hiện nay, vấn đề phát triển nghề kim hoàn với phát triển di sản của văn hóa Thăng Long – Hà Nội đang được đặt ra. Bà Trần Thị Thúy Lan cho rằng: “Quá trình khôi phục phố nghề kim hoàn được thực hiện gắn với sự vận động phát triển chung của nền kinh tế và định hướng phát triển kinh tế – xã hội của thành phố của quận một cách bền vững. Khôi phục các giá trị văn hóa phải đi liền với phát triển kinh tế, đảm bảo lợi ích vật chất và tinh thần của người dân trên tuyến phố”.
Tại tọa đàm, các chuyên gia, nghệ nhân, thợ thủ công các làng nghề kim hoàn của Hà Nội chia sẻ sự tự hào về nghề truyền thống, cũng như những khó khăn trong bảo tồn và phát huy nghề trong đời sống hiện nay. Các phát biểu tại tọa đàm cũng đề xuất nhiều giải pháp nhằm phát triển các làng nghề truyền thống, đồng thời kết nối các làng nghề, phố nghề giữa các nghệ nhân và thợ thủ công của nghề kim hoàn xây dựng đình Kim Ngân và phố nghề Hàng Bạc trở thành một phố nghề có tính tiêu biểu của khu phố cổ Hà Nội và là một điểm đến góp phần phát triển dịch vụ, thương mại và du lịch.
