Một quan chức chính phủ Botswana và giám đốc điều hành tập đoàn kim cương đa quốc gia De Beers đã ký kết các thỏa thuận tạm thời vào ngày 1/7 để tiếp tục mối quan hệ hợp tác khai thác kim cương kéo dài hàng thập kỷ giữa hai bên.
Chỉ vài phút trước thời hạn nửa đêm ngày 30/6, các bên đã thông báo rằng sau nhiều năm đàm phán, cuối cùng họ đã đạt được sự đồng thuận về nguyên tắc gia hạn quan hệ đối tác. Các chi tiết của thỏa thuận vẫn đang được thảo luận, nhưng nó sẽ giải quyết một trong những mối quan ngại lớn nhất của chính phủ Botswana liên quan đến phần kim cương mà nước này nhận được trong liên doanh khai thác với De Beers.
Theo thỏa thuận cũ, Botswana chỉ nhận được 25% số lượng kim cương thô được khai thác, trong khi De Beers nhận phần còn lại. Bây giờ, Botswana sẽ tăng lên 30% và sau đó là 50% trong vòng một thập kỷ, De Beers và các quan chức chính phủ cho biết.
Về phần mình, tập đoàn De Beers đã cho biết trong một tuyên bố rằng họ đã đồng ý đầu tư tới 825 triệu USD trong 10 năm tới để giúp phát triển nền kinh tế Botswana, bao gồm việc thành lập một học viện tại địa phương để đào tạo người dân về kỹ năng buôn bán kim cương.
Chính phủ Botswana, nhà sản xuất kim cương lớn thứ hai trên thế giới, đã ca ngợi các thỏa thuận này là một chiến thắng lớn cho đất nước 2,4 triệu dân và sẽ cho phép quốc gia này đạt được các mục tiêu phát triển dài hạn.
Trong buổi lễ ký kết thỏa thuận, bộ trưởng Bộ Khoáng sản và Năng lượng Botswana, ông Lefoko Fox Moagi, chia sẻ: “Tôi xin khẳng định với sự phấn khích rằng đây là những thỏa thuận mang tính chuyển đổi. Những điều này đang thể hiện mong muốn của người dân Botswana”.
Vào đầu năm nay, Tổng thống Botswana Mokgweetsi Masisi đã gây sự chú ý khi công khai chỉ trích thỏa thuận lâu dài với De Beers, cho rằng đất nước của ông đang bị lừa dối.
Ông Masisi và các quan chức chính phủ mong muốn Botswana nhận được hơn 25% lượng kim cương thô và De Beers đầu tư để phát triển lĩnh vực kim cương khác ở Botswana, bao gồm cắt, đánh bóng, chế tác trang sức và bán lẻ.
Hành động của Botswana đã khuyến khích các quốc gia châu Phi khác theo đuổi yêu cầu liên quan đến tài nguyên thiên nhiên của họ. Trên lục địa này, đã có lịch sử lâu đời về việc các quốc gia mất mát tài nguyên quý giá do trộm cắp, tham nhũng và quản lý kém.
Trong một cuộc phỏng vấn sau lễ ký kết, Giám đốc điều hành của De Beers, ông Al Cook, xác nhận rằng chính phủ Botswana đã đề cập rõ về sự cần thiết của De Beers đầu tư vào ngành công nghiệp kim cương và kinh tế tri thức, đồng thời phát triển chuỗi giá trị kim cương và đặt dân chúng lên hàng đầu. “Tôi tin rằng thỏa thuận mà hai bên đã đạt được sẽ thực hiện tất cả những điều đó”, ông Al Cook nói trong lễ ký kết.
Thỏa thuận mới liên quan đến phân phối kim cương đã được gia hạn đến năm 2033. Giấy phép khai thác của De Beers cũng được gia hạn đến năm 2054, mang lại sự đảm bảo cho công ty về một tương lai lâu dài tại quốc gia này.
Bất chấp nhiều ý kiến trái chiều về một thỏa thuận công bằng hơn, ít ai có thể phủ nhận rằng kim cương đã biến đổi Botswana theo cách mà nhiều quốc gia châu Phi khác chỉ có thể ghen tị.
Năm 1966, khi De Beers lần đầu tiên phát hiện ra kim cương ở Botswana và đất nước này giành được độc lập từ Anh, Botswana là một trong những vùng cực nghèo nhất thế giới, chỉ có khoảng 7,5 dặm đường trải nhựa. Hiện nay, Botswana được coi là một quốc gia có thu nhập trung bình cao, với cơ sở hạ tầng mạnh mẽ và sản lượng kinh tế trên đầu người cao thứ sáu ở châu Phi, theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới. Chỉ tính riêng năm ngoái, sự hợp tác với De Beers đã tạo ra doanh thu khoảng 2,8 tỷ USD cho Botswana.
Tuy nhiên, Ngân hàng Thế giới cũng xếp Botswana là một trong những quốc gia bất bình đẳng nhất trên hành tinh, và người dân Botswana cũng như các quan chức chính phủ đã nói rằng họ xứng đáng kiếm được nhiều tiền hơn từ những viên kim cương bị chôn vùi dưới chính đất của mình để giải quyết các tệ nạn xã hội đầy thách thức tại đất nước.
